درآمـدی بر آسیب شناسی شعر معاصر در حـوزه معنایی زبان (با نگاهی نقدی- تطبیقی به شعر معاصر ایران و عراق)

Authors

رضا کیانی

دانش آموختة دکتری زبان و ادبیات عربی دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران علی سلیمی

استاد گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران سوسن جبری

دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

abstract

نوآوری­های قابل تأمّل در صوّر خیال و تلاش در خلق تصاویر و ترکیبات تازه در شعر امروز، زبان را از یکنواختی، خارج کرده و به آن حیاتی دوباره بخشیده است. شاعران معاصر با شخصی­سازیِ عواطف در دو محور همنشینی و جانشینی و عدول آگاهانه از خودکاریِ زبان، اصــولِ قراردادی را­ پس می­زنند تا کلام خویش را برجسته کنند. در این رهگذر، شاعران ایران و عراق با توجّه به قرابت­های خاصّ فکری و فرهنگی، و تحت تأثیر عوامل مختلف زندگی امروزین، در جست­ و جوی آفرینش تصاویر تازه بوده­اند و با تخطّی از قواعد معنایی زبان، در مسیر درک مخاطبان، درنگ­های­ عامدانه ایجاد کرده­اند. نکته حائز اهمیّت در این زمینه آن است که اگرچه بهره­برداری شاعران این دو سرزمین از شگردهایِ نوینِ تصویرپردازی، اغلب به زبان­ آنان جلوه­ای بدیع بخشیده؛ امّا هرگاه که با ضعف و نارسایی همراه بوده، ناهمواری­هایی را در سروده­هایشان به وجود آورده است. از این منظر، مبنای کار نگارندگان در این پژوهش، پاسخ به این پرسش است: عواملی که به شکل مشترک در حوزه معنایی زبان، شعر معاصر ایران و عراق را آسیب­پذیر نشان داده، کدام است؟ یافته­های این تحقیق نشان می­دهد که «افراط در چینش جدولی واژگان و برهم زدن بی­رویّه نظام خانوادگی کلمات»، «اتکا بر کاربردهای کلیشه­ای زبان»، «جمود ذهنی در موقعیت های آرکائیک» و... از جمله عواملی به­شمار می­رود که در حوزه معنایی زبان، قلمرو زیباشناسی شعر معاصر ایران و عراق را آسیب­پذیر کرده است؛ بدین معنی که دست­اندازی شاعران در ساحت معنایی زبان، همواره با توفیق و زیبایی همراه نبوده و هر گاه که فرایند خلاقیّت در آن کمتر بوده، بر آن نقدهایی وارد است.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

درآمـدی بر آسیب شناسی شعر معاصر در حـوزة معنایی زبان (با نگاهی نقدی- تطبیقی به شعر معاصر ایران و عراق)

نوآوری­های قابل تأمّل در صوّر خیال و تلاش در خلق تصاویر و ترکیبات تازه در شعر امروز، زبان را از یکنواختی، خارج کرده و به آن حیاتی دوباره بخشیده است. شاعران معاصر با شخصی­سازیِ عواطف در دو محور همنشینی و جانشینی و عدول آگاهانه از خودکاریِ زبان، اصــولِ قراردادی را­ پس می­زنند تا کلام خویش را برجسته کنند. در این رهگذر، شاعران ایران و عراق با توجّه به قرابت­های خاصّ فکری و فرهنگی، و تحت تأثیر عوامل مختلف...

full text

هنجارگریزی معنایی بر گستره کارکردهای مجازی حواس (با نگاهی تطبیقی به شعر معاصر ایران و عراق)

از شگردهایی که شاعر به واسطه­ی آن، مخاطب را به دریافت­ نامتعاف از امور عادی می­رساند، آمیزش حواس بایکدیگر و نسبتِ عملکردِ یک حسّ به حسّ دیگر است. این شیوه که در زبان فارسی «حسّ­آمیزی» نام دارد و معادل اصطلاح «تراسلُ الحواس» در زبان عربی است، مختص به ادبیّات امروزین نیست و رگه­هایی از کاربرد آن، در آثار دینی و ادبی گذشته قابل مشاهده است. با این حال؛ خیال­انگیزی کارکردهای مجازی حواس در شعر معاصر، خطرپذی...

full text

نگاهی تطبیقی به شعر معاصر ایران و عرب

‏آنچه که باعث شده است شعر معاصر عرب، بیش از شعر معاصر ایران در جهان دارای مخاطب باشد را می توان در چند مورد خلاصه کرد: ‏مهم ترین عامل که ممکن است در ژرف ساخت شعر همه شاعران معاصر عرب باشد، تراژدی فلسطین است. شاعران معاصر عرب با درک درستی از مسئله فلسطین توانستند مفهوم دقیق مبارزه با امپریالیسم سرمایه داری را درک کنند و معادلات استعمار گرانه را در طرح نظام های مختلف دریابند. روشنفکران عرب درحقی...

full text

نگاهی تطبیقی به شعر معاصر ایران و عرب

‏آنچه که باعث شده است شعر معاصر عرب، بیش از شعر معاصر ایران در جهان دارای مخاطب باشد را می توان در چند مورد خلاصه کرد: ‏مهم ترین عامل که ممکن است در ژرف ساخت شعر همه شاعران معاصر عرب باشد، تراژدی فلسطین است. شاعران معاصر عرب با درک درستی از مسئله فلسطین توانستند مفهوم دقیق مبارزه با امپریالیسم سرمایه داری را درک کنند و معادلات استعمار گرانه را در طرح نظام های مختلف دریابند. روشنفکران عرب درحقی...

full text

نگاهی تطبیقی به شعر معاصر ایران و عراق از منظر ناسازواری‌های هنری

شاعران امروز با همنشین نمودنِ گونه‌هایِ ناهمگون و پیوند مفاهیم متناقض، شیوه‌ی هنجارین برخورد با واژگان را مورد تعرّض قرار می‌دهند. از این منظر، بخش وسیعی از نوآوری‌های زبان ادبی شاعران معاصر ایران و عراق - با توجّه به قرابت‌های خاصّ فکری و فرهنگی- در گستره‌ی تصویرپردازی‌های بدیعِ «متناقض‌نما» نمود یافته است. بدیهی است که ابهام چنین تصاویری باعث می‌شود که ذهن مخاطب در فضایی ناشناخته سیر نماید که اگرچه...

full text

نگاهی تطبیقی به شعر معاصر ایران و عرب

‏آنچه که باعث شده است شعر معاصر عرب، بیش از شعر معاصر ایران در جهان دارای مخاطب باشد را می توان در چند مورد خلاصه کرد: ‏مهم ترین عامل که ممکن است در ژرف ساخت شعر همه شاعران معاصر عرب باشد، تراژدی فلسطین است. شاعران معاصر عرب با درک درستی از مسئله فلسطین توانستند مفهوم دقیق مبارزه با امپریالیسم سرمایه داری را درک کنند و معادلات استعمار گرانه را در طرح نظام های مختلف دریابند. روشنفکران عرب درحقی...

full text

My Resources

Save resource for easier access later


Journal title:
فنون ادبی

جلد ۹، شماره ۱، صفحات ۱۹-۳۸

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023